سواد رسانه ای، توانایی شناسایی انواع مختلف رسانه و درک پیام های ارسال شده است. بچه ها، اطلاعات زیادی را از طیف وسیعی از منابع، بسیار فراتر از رسانه های سنتی (تلویزیون ، رادیو ، روزنامه ها و مجلات) نسبت به جوانی والدینشان دریافت می کنند. پیام های متنی، میم ها، فیلم های وایرال، رسانه های اجتماعی، بازی های ویدئویی، تبلیغات و موارد دیگر بسیاری وجود دارند. اما همه رسانه ها یک چیز مشترک دارند: شخصی آن را خلق کرده است و به دلیلی ایجاد شده است. درک این دلیل اساس سواد رسانه ای است.
عصر دیجیتال، تولید رسانه برای هر کسی را آسان کرده است. ما همیشه نمی دانیم چه کسی چیزی را تولید کرده است، چرا آن را ساخته است و آیا اعتبار دارد یا نه؟ این باعث می شود سواد رسانه ای برای یادگیری و تدریس دشوار شود. با این وجود، سواد رسانه ای یک مهارت اساسی در عصر دیجیتال است.
داشتن سواد رسانه ای به طور خاص، به بچه ها کمک می کند:
- بیاموزند که به صورت انتقادی فکر کنند. وقتی بچه ها رسانه ها را ارزیابی می کنند، تصمیم می گیرند که پیام ها چه معنایی پیدا می کنند، چرا اطلاعات خاصی درج می شوند، چه چیزی درج نشده و ایده های اصلی چیست. آنها یاد می گیرند از مثالهایی برای حمایت از نظرات خود استفاده کنند. سپس آنها می توانند در مورد اطلاعات مبتنی بر دانشی که از قبل در اختیاردارند، تصمیم بگیرند.
- تبدیل به یک مصرف کننده هوشمند محصولات و اطلاعات شوند. سواد رسانه ای به بچه ها کمک می کند تا یاد بگیرند که چگونه چیزی معتبر هستند یا خیر. همچنین به آنها کمک می کند تا «هدف اقناعی» تبلیغات را تعیین کنند و در برابر تکنیک هایی که بازاریابان برای فروش محصولات از آنها استفاده می کنند، مقاومت کنند.
- نقطه نظر را تشخیص دهند. هر تولیدکننده چشم اندازی دارد. شناسایی دیدگاه نویسنده به بچه ها کمک می کند تا دیدگاه های مختلف را بشناسند. همچنین کمک می کند تا اطلاعات را در چارچوب آنچه از قبل می دانند - یا فکر می کنند که می دانند - قرار دهند.
- مسئولیت پذیری رسانه ای ایجاد می شود. توانایی شناخت دیدگاه خود، گفتن آنچه می خواهند بگویند آنگونه که می خواهند آن را بگویند و درک اینکه پیام ها تأثیرگذارند را دارند، که از ارکان ارتباط موثر است.
- نقش رسانه در فرهنگ شناخته می شود. از شایعات مشهور گرفته تا جلد مجلات تا خاطرات، رسانه ها به ما چیزی می گویند، درک ما از جهان را شکل می دهند و حتی ما را مجبور می کند از راه های خاصی عمل یا فکر کنیم.
- هدف نویسنده را درک می کنند. نویسنده می خواهد شما چه چیزی را از رسانه اش برداشت کنید؟ آیا صرفاً آموزنده است، آیا سعی دارد نظر شما را تغییر دهد یا شما را با ایده های جدیدی که تاکنون نشنیده اید، آشنا کند؟ وقتی بچه ها می فهمند هر چیز چه نوع تأثیراتی دارد، می توانند آگاهانه انتخاب کنند.
هنگام آموزش سواد رسانه ای به فرزندان، مهم نیست که به بچه ها بگویید که آیا چیزی "صحیح" است. در حقیقت، این فرایند بیشتر مبادله عقاید است. شما احتمالاً به همان اندازه از فرزندان خود یاد خواهید گرفت که آنها از شما یاد می گیرند.
سواد رسانه ای شامل سؤال کردن سؤالات خاص و پشتیبانی از نظراتتان با مثال است. دنبال کردن مراحل سواد رسانه ای به شما امکان می دهد تا خودتان یاد بگیرید که یک قطعه خاص از رسانه چیست، چرا ساخته شده است و چگونه می خواهید در مورد آن فکر کنید.
برخی سؤالهای کلیدی که باید هنگام آموزش سواد رسانه ای از بچه ها بپرسید:
- چه کسی آن را ساخته است؟ آیا یک شرکت است؟ آیا فرد است؟ (اگر چنین است ، چه کسی؟) یک کمدین است؟ آیا یک هنرمند است؟ آیا یک منبع ناشناس است؟ چرا اینطور فکر می کنید؟
- چرا آن را ساخته اند؟ آیا به این دلیل بوده که شما را از اتفاقی که در جهان افتاده است (مثلاً یک خبر) مطلع کند؟ آیا تغییر ذهنی یا در رفتار شما ایجاد کند (یک مقاله یا یک روش چگونگی)؟ آیا باعث شد که شما بخندید (یک یادداشت خنده دار)؟ آیا شما را برای خرید چیزی (تبلیغ) تشویق می کند؟ چرا اینطور فکر می کنید؟
- پیام برای چه کسی است؟ آیا برای بچه ها است؟ بزرگترها ؟ دختران؟ پسران؟ افرادی که علاقه خاصی دارند؟ چرا اینطور فکر می کنید؟
- برای اینکه این پیام قابل اعتبار یا باورپذیر باشد، از چه تکنیکی استفاده می شود؟ آیا از یک منبع معتبر آماری برخوردار است؟ آیا شامل نقل قول های یک متخصص موضوع است؟ آیا معتبر دارد؟ آیا شواهد مستقیمی درباره ادعاهای مطرح شده در مورد آن وجود دارد؟ چرا اینطور فکر می کنید؟
- چه جزئیاتی لحاظ نشده است و چرا؟ آیا اطلاعات با دیدگاههای مختلف دارای تعادل است، یا اینکه فقط یک طرف را بررسی کرده است؟ آیا برای درک کامل پیام به اطلاعات بیشتری نیاز دارید؟ چرا اینطور فکر می کنید؟
- پیام چه احساسی به شما می دهد؟ فکر می کنید دیگران ممکن است همان احساس را پیدا کنند؟ آیا همه یکسان هستند یا افراد خاصی با شما مخالف هستند؟ چرا اینطور فکر می کنید؟
کودکان و نوجوانان با شناخت انواع رسانه و روش های اعتبارسنجی آنها از کودکی و تحت نظارت والدین، نه تنها در عصر اطلاعات و دیجیتال در برابر هجمه عظیم اطلاعات و رسانه های نامعتیر و بعضا خطرناک واکسینه می شوند، بلکه بسیاری از ابزارهایی که در بزرگسالی برای شغل و حرفه خود چه در زمینه کارآفرینی یا غیر آن نیاز پیدا می کنند را پیشاپیش همراه خواهند داشت. چه بسیار بزرگسالانی که هم اکنون برای عقب نماندن از همتایان جوان خود و بیزنس مریوطه به شدت به چنین سوادی نیاز دارند. بنابراین والدین با آموزش دیدن و آموزش دادن هم به خود و هم به آینده فرزندانشان کمک خواهند کرد.
